Dossier: uniforme daken en gevels

Je ziet het steeds vaker: monolitische architectuur waarbij de architect voornamelijk met een uniforme ‘schil’ werkt. Doel: een homogeen geheel ontwerpen met een sterke persoonlijkheid. Maar achter de snel evoluerende bouwtrend schuilt meer dan het louter maken van een architecturaal statement.

Gevels worden vaak met dakbedekkingsmateriaal afgewerkt maar ook omgekeerd: gevelmateriaal eindigt steeds vaker op dak. Het gamma beschikbare materialen is de laatste jaren enorm toegenomen, wat de architecturale creativiteit ten goede komt.

Eén van de grote voordelen: je hebt in de praktijk maar één aannemer nodig die zich én om het dak én om de gevel bekommert. Kortom, geen coördinatieproblemen meer én meer zekerheid dat de technische uitvoering volgens de voorschriften verloopt. Een ander voordeel, vooral bij innovaties, is dat je met de genoemde materialen onvolkomenheden aan daken en gevels snel en efficiënt camoufleert. Daarbij is afbraak of breekwerk niet nodig of wordt het tot een minimum beperkt.

Van een leien dakje

Wellicht het meest ingeburgerd in dit verband is de toepassing van kunststof en vezelcement leien. Ze laten perfect toe om de dakbedekking door te trekken over de gevel en dat kan bijgevolg leiden tot interessante esthetiek. Het gamma leien is door de jaren heen dusdanig geëvolueerd en geoptimaliseerd dat ze steeds eenvoudiger kunnen aangewend worden voor de volledige buitenschil.

De voordelen van het gebruik van leien zijn legio: licht in gewicht, snel te plaatsen en handig te verwerken. Ze lenen zich perfect voor speciale vormen en complexe constructies.

Een vaak over het hoofd gezien maar niet te onderschatten voordeel is dat leien daken en gevels bij beschadiging eenvoudig en lokaal hersteld kunnen worden door het vervangen van een paar leien.

Foto's: Eternit - links PCP Architects, Peter Cornoedus & Partners I rechts BNE Architecten

Keramische materialen in opmars

Naast leien grijpen architect en bouwheer vaak naar keramische materialen om gevel en dak een uniforme look te geven. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende formaten, kleuren en uitvoeringen: het gamma kleipannen is door de jaren fors uitgebreid waardoor de creatieve mogelijkheden onbegrensd zijn.

Met vergelijkbare troeven als kunststof leien wint de keramische lei sterk aan populariteit. Keramische leien zijn dun, licht in gewicht en flexibel te verwerken. Dit maakt ze ideaal voor zowel nieuwbouw- als renovatietoepassingen.

Keramische leien zijn zoals gezegd dun waardoor ze een interessante optie zijn in een markt die streeft naar maximale isolatie binnen de bestaande rooilijn (het bestaande goedgekeurde volume). Ze zijn bijgevolg een goed alternatief voor projecten waar een klassieke baksteen door plaatsgebrek en/of plaatsingstijd geen optie is.

Foto's: Koramic - links Pascal François Architects I rechts Architect Erik Maeyaert

Creatief met metaal

Wie wil spelen met lijnen, speciale vormen en gebogen structuren en volumes kan zich wenden tot metalen bekledingen op basis van zink, koper, gecoat staal, aluminium, inox enzovoorts. De genoemde materialen zijn verkrijgbaar in diverse uitvoeringen, afwerkingen en kleuren waardoor de mogelijkheden en combinaties quasi onbeperkt zijn. Concreet: van discreet tot extravagant en alles daartussenin.

Bij discrete architectuur kan men zich beperken tot de natuurlijke tinten van het materiaal maar de metalen zijn ook in bonte schakeringen beschikbaar waarmee architecten tot het uiterste kunnen gaan qua creativiteit.

In België kleurt voornamelijk zink staande naad het straatbeeld. Het is beschikbaar in diverse vormen en bewerkingen waardoor het zich perfect laat integreren in zowel de moderne als eerder traditionele architectuur. Staande naad, cassettes en ruitvormige platen staan er garant voor dat je met eenzelfde materiaal verschillende effecten kunt creëren. Waar metalen dak- en gevelbekleding vroeger uitsluitend een industriële aangelegenheid was, is het vandaag een vaste waarde geworden in de particuliere dak- en gevelmarkt.

Foto's: links Vmzinc I rechts Prefa

Hout, kunststof, vezelcement… riet

Om uniforme daken en gevels te creëren, denken architecten steeds meer ‘out of the box’. Ze beperken zich niet langer tot voor de hand liggende materialen maar gaan ook aan de slag met houten gevelbekleding, kunststof en vezelcement gevelbekleding tot riet.

Hout zorgt meteen voor een warme, natuurlijke look, terwijl met gevelplaten zowel kleurrijke dan wel sobere oplossingen, pure lijnen en verrassende texturen mogelijk zijn.

Dergelijke toepassingen brengen behalve extra moeilijkheden ook nieuwe uitdagingen met zich mee. In tegenstelling tot dakpannen, leien en andere types dakbedekking hebben hout en gevelbeplating op een hellend dak doorgaans puur een esthetische functie. Kortom, het fungeert niet als dakdichting. Het is desgevallend aangewezen om extra aandacht te vestigen op de onderconstructie die uiteraard perfect waterdicht en duurzaam dient te zijn. Samen met het feit dat het verwerken van hout en gevelplaten bijzonder arbeidsintensief is, kan het budget voor dergelijke constructies danig oplopen.

Foto's: links Govaert & Vanhoutte, Casarit I rechts Trespa

Samengevat

Uniforme daken en gevels zijn de fase van de trend al lang voorbij. Dakpannen, leien en metaal zijn goed ingeburgerd en ‘strak’ wordt al lang niet meer geassocieerd met platte daken en hoekige volumes. In het landschap duiken steeds meer organische vormen op en producenten haken hierop in met vernieuwende producten. De ‘sky is the limit’ is het devies maar achter alle fraaie architecturale uitingen schuilt gelukkig ook een gezonde appetijt voor realiteitszin, haalbaarheid en duurzaamheid.

Bovendien laat deze manier van bouwen (en denken) het toe om flexibel tegemoet te komen aan de huidige en toekomstige bouwvoorwaarden hoe de streng de isolatienormen, -waarden en -peilen vandaag en de toekomst gedefinieerd zullen worden. Naast nieuwbouwrealisaties laten de huidige afwerkingslagen en -technieken ook toe om bij renovatie de energieproblematiek integraal aan te pakken en niet op specifieke plekken zoals doorgaans het geval is: ramen, dak of gevel. Afhankelijk van het gebruikte materiaal kan men snel, efficiënt én prijsgunstig oude woningen omtoveren tot eigentijdse creaties die beantwoorden aan alle huidige en toekomstige normen.